28-11-2016  Vandaag begint het staatsbezoek van het Belgische koningspaar aan Nederland. België en Nederland delen samen een lange geschiedenis. Tussen 1815 en 1830 vormden ze zelfs één koninkrijk: het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden. Verschillende objecten uit de Koninklijke Verzamelingen, die vanaf 17 december te zien zijn in het Koninklijk Paleis Amsterdam, vertellen het verhaal van een bewogen verleden tussen Nederland en België.

 

Grote verschillen

Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog traden de Zuidelijke en de Noordelijke Nederlanden samen als de Zeventien Provinciën op tegen de Spaanse overheerser. Maar dankzij verschillende opvattingen bleek een scheiding onvermijdelijk. De Zuidelijke Nederlanden bleven katholiek. De Noordelijke Nederlanden gingen in 1588 door als de onafhankelijke Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Pas aan het begin van de negentiende eeuw kwamen de twee buurlanden weer samen onder Koning Willem I.

Koninkrijk der Nederlanden

In 1813 keerde Willem Frederik na een ballingschap terug naar de Nederlanden. Op het strand van Scheveningen werd de aanstaande koning enthousiast verwelkomd. Zijn wens was om het Noorden en het Zuiden te verenigen. Toen op basis van internationale afspraken op 9 juni 1815 de Zuidelijke Nederlanden bij Nederland werden gevoegd, was het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden onder Koning Willem I een feit. Op 21 september 1815 werd hij als koning van zowel België als Nederland ingehuldigd op het Koningsplein te Brussel.

Besluitenkoning

Willem I had grote ambities voor zijn nieuwe koninkrijk. Hij wilde de economische bloei herstellen door extra aandacht te geven aan de industrie, het onderwijs en de infrastructuur. Zo besloot hij dat er een kanaal tussen Gent en Terneuzen werd gegraven. Hij maakte van Gent dé textielstad van Europa. Ook richtte Willem I een netwerk van lagere scholen op. Hij vernieuwde de bestaande universiteiten en stichtte zelfs een aantal nieuwe universiteiten, zoals de universiteit van Gent. De troffel uit 1819 waarmee de eerste steen werd gelegd van de aula van de Gentse universiteit is een mooie herinnering hieraan. Bij Brussel richtte Fréderic Faber in 1818 met koninklijke steun een porseleinfabriek op. In opdracht van de ‘koopman-koning’ maakte Faber een 352-delig servies met gezichten op belangrijke locaties in Nederland en België.

Scheiding Noord en Zuid

Lang duurde de eenheid niet. Uit onvrede over het beleid van Willem I riepen de Belgen vijftien jaar later de onafhankelijkheid uit. Met de opvoering van de opera ‘La Muette de Portici’ in de Muntschouwburg in Brussel barstte op 25 augustus 1830 de revolutie los. In oktober van dat jaar sloegen de opstanden over naar Antwerpen. Nederlandse troepen onder leiding van luitenant-generaal Chassé beschermden de citadel van Antwerpen. Vanuit deze burcht bombardeerde Chassé de stad zeven uur lang, om zo de opstand van de Antwerpenaren te onderdrukken. Twee jaar later moest hij zich overgeven aan Franse troepen die zich in de Belgische onafhankelijkheidsstrijd mengden. Uit de citadel komt deze doos met speelkaarten vervaardigd uit het hout van de kazemat van baron Chassé.

Verzoeningsbezoek

Het eerste staatsbezoek van een Koning der Belgen aan Nederland vond plaats in 1883. Al langer klonken er verzoenende geluiden vanuit zowel de Belgische als de Nederlandse bevolking. Toen Koning Leopold II, Koning Willem III en Koningin Emma in 1883 op het balkon van Koninklijk Paleis Amsterdam verschenen, werden ze ‘met daverende en langdurige toejuichingen ontvangen’. Een tegenbezoek kon niet uitblijven en een half jaar later bracht Koning Willem III een bezoek aan Brussel; de plek waar hij geboren was. In beide landen werden liederen geschreven die de genegenheid tussen de buurlanden benadrukten. Het verbroederingslied werd geschreven door de Nederlander Rosier Faassen op muziek gecomponeerd door de Belg Alphons Janssens. Een voorbeeldige samenwerking!

Bijzondere band

Pas in 1938 leek alle onrust tussen België en Nederland echt voorbij. Koning Leopold III bracht een staatsbezoek aan Nederland en werd met open armen ontvangen ‘niet als een vreemdeling, maar als een goeden vriend, in wiens lief en leed wij gedeeld hebben als ware hij een der onzen’. Meteen de eerste avond was de koning uitgenodigd voor het galadiner in de Burgerzaal van het Koninklijk Paleis Amsterdam. Het officiële programma van het staatsbezoek vond voornamelijk plaats in Amsterdam. Maar toen de Belgische koning in Amersfoort was om een bezoek af te leggen aan het Belgenmonument, ging hij ook nog langs bij Prinses Juliana, Prins Bernhard en de bijna tien maanden oude Prinses Beatrix in Paleis Soestdijk. Hij had een bijzondere band met hen, Leopold III was eerder dat jaar getuige geweest bij de doop van de jonge prinses.